نگاهی به تازه‌ترین گزارش کمیسیون اروپا درباره ترکیه؛ تارتر شدن چشم انداز مذاکرات
محتوای گزارش جدید کمیسیون اروپا نشان دهنده اختلافات و نگرانی‌های جدی است و احیای مذاکرات عضویت، دور از ذهن و ناممکن به نظر می‌رسد.
به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، کمیسیون اروپا متن مفصل گزارش سال ۲۰۲۵ میلادی درباره ترکیه را منتشر کرد. این گزارش در شرایطی منتشر شده که پس از دیدار مرتس صدر اعظم آلمان با رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و همچنین توسعه روابط با ایتالیا، اسپانیا و هلند، دولت آنکارا به تلاش برای مذاکره مجدد برای عضویت در اتحادیه، امیدوار شده بود.
محتوای گزارش جدید کمیسیون اروپا درباره ترکیه، نشان دهنده اختلافات و نگرانی‌های جدی است و بر اساس موارد طرح شده، احیای مذاکرات عضویت، دور از ذهن و ناممکن به نظر می‌رسد.
یک گزارش ۱۱۴ صفحه‌ای و انتقادات مهم
گزارش کمیسیون اروپا درباره ترکیه برای سال ۲۰۲۵ میلادی ۱۱۴ صفحه است. در مقدمه این گزارش ضمن اشاره به این که مذاکرات الحاق از سال ۲۰۱۸ به حالت تعلیق درآمده، درباره وضعیت فعلی ترکیه انتقادات مهمی بیان شده است.
«نگرانی‌های جدی اتحادیه اروپا در مورد وخامت مداوم استانداردهای دموکراتیک، حاکمیت قانون، استقلال قوه قضائیه و احترام به حقوق اساسی مورد توجه قرار نگرفته است. از آغاز سال ۲۰۲۵، دستگیری‌ها و اتهامات علیه شهرداران منتخب مردم، سیاستمداران مخالف، فعالان سیاسی، نمایندگان جامعه مدنی و تجاری، روزنامه‌نگاران و دیگران، سوالات فزاینده‌ای را در مورد تعهد ترکیه به سنت دموکراتیک خود مطرح کرده و نگرانی‌ها در مورد استقلال قوه قضائیه را عمیق‌تر کرده است.»
گره کور قبرس و سیاست خارجی
در گزارش کمیسیون اروپا درباره سیاست خارجی و رفتار منطقه‌ای ترکیه آمده است: «ترکیه میزبان ۲.۷ میلیون سوری تحت وضعیت حفاظت موقت بوده و اتحادیه اروپا بسته‌ای ۱۲.۵ میلیارد یورویی برای پناهندگان اختصاص داده است. از منظر اقتصادی، ترکیه در سال ۲۰۲۴ پنجمین شریک تجاری بزرگ اتحادیه اروپا باقی ماند و حجم تجارت آن از ۲۱۰ میلیارد یورو فراتر رفت که رکوردی بی‌سابقه است.»
همچنین اشاره شد که روابط دوجانبه بین ترکیه و یونان از سال ۲۰۲۳ رو به بهبود بوده و ترکیه هیچ فعالیت حفاری غیرمجازی در مدیترانه شرقی انجام نداده است، اما همچنان در مورد قبرس، مشکلات بسیاری وجود دارد.
دلیل اصلی مشکل قبرس
دلیل اصلی این مشکلات، این است که ترکیه همچنان از به رسمیت شناختن دولت قبرس (عضو اتحادیه اروپا) خودداری کرده و برخلاف قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل، همچنان از استقلال ترک‌های قبرس، حمایت می‌کند.
مدیریت سیاسی زده و تضعیف دموکراسی
در گزارش کمیسیون، به این اشاره شده که اعمال فشار بیش از حد قضایی بر سیاستمداران مخالف، مانع رقابت سیاسی شده و اصول اساسی دموکراتیک را تضعیف کرده است. ترکیه در اجرای توصیه‌های مربوط به روند انتخابات کوتاهی کرده است.
انتقاد از نظام ریاستی
«در سیستم ریاستی، هیچ نوع مکانیسم چک – بالانس یا کنترل و توازن برای پاسخگو نگه داشتن دولت، وجود ندارد. اکثر نهادهای نظارتی مستقیماً تابع ریاست جمهوری هستند و مدیریت عمومی کشور به شدت سیاسی شده است. همچنین دموکراسی محلی با پیگرد قانونی و برکناری شهرداران منتخب مخالف و انتصاب سرپرست به جای آنها، بیش از پیش تضعیف شده است».
سقوط اعتماد به قوه قضاییه در ترکیه
گزارش کمیسیون اروپا حاکی از این است که اعتماد به قوه قضائیه در این کشور پایین آمده و نواقص ساختاری برطرف نشده است.
«قوه قضائیه همچنان تحت کنترل قوه مجریه است… نهادهای قضایی به صورت گزینشی عمل کرده‌اند… این امر تردیدها در مورد بی‌طرفی فرآیندهای قضایی را افزایش داده و اعتماد عمومی به نظام حقوقی را به پایین‌ترین سطح خود در تاریخ ترکیه رسانده است. بسیاری از احکام دادگاه حقوق بشر اروپا (ECHR) در ترکیه، هنوز اجرا نشده‌اند و برخی مقامات، از اجرای احکام دیوانعالی دادگاه قانون اساسی خودداری می‌کنند.»
تداوم فساد مالی: بدون پیشرفت
در این گزارش اشاره شده که **هیچ پیشرفتی** در آماده‌سازی ترکیه برای مبارزه با فساد مالی حاصل نشده است. ترکیه چارچوبی برای جلوگیری و کنترل فساد، مطابق با کنوانسیون‌های شورای اروپا (GRECO) و سازمان ملل ایجاد نکرده و هیچ نهاد ضد فسادی نیز برای این منظور تأسیس نکرده است.
وخامت وضعیت حقوق بشر و آزادی بیان
گزارش بر وخامت وضعیت عمومی حقوق بشر تأکید و اعلام کرد قوانین ملی با کنوانسیون اروپایی حقوق بشر (ECHR) مطابقت ندارد.
فشار بر منتقدان
«در طول دوره گزارش، تحقیقات، محاکمه‌ها و محکومیت روزنامه‌نگاران، نویسندگان، وکلا، دانشگاهیان، مدافعان حقوق بشر و سایر متفکران منتقد به اتهام حمایت از تروریسم تشدید شد… پیگرد قانونی علیه سیاستمداران مخالف ادامه یافت.»
امنیت سایبری و رسانه‌ها
«نهاد ناظر بر رسانه‌ها و مطبوعات با هدف قرار دادن رسانه‌های مستقل و مخالف، رویه‌های تبعیض‌آمیزی را اجرا کرده است. همچنین قانون جدید امنیت سایبری نگرانی‌های جدی را ایجاد می‌کند که مفاد مبهم و عدم نظارت مستقل آن می‌تواند منجر به محدودیت‌های بیشتر بر حقوق و آزادی‌های اساسی شود».
خلاصه سایر انتقادات کلیدی گزارش
کمیسیون اروپا همچنین به موارد زیر انتقاد جدی وارد کرده است:
- عدم تطابق موضع آنکارا درباره **حماس** با مواضع اتحادیه اروپا.
- عدم عمل کردن ترکیه به **تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه روسیه**.
- انتقاد جدی از زندانی کردن **اکرم امام اوغلو** شهردار سابق استانبول.
- انتقاد از ناتوانی پارلمان از نظارت بر رئیس جمهور و تمرکز قدرت در قوه مجریه.
- تداوم حبس **سیاستمداران کُرد** و اعمال فشار غیرقانونی بر دمپارتی.
- بی اعتنایی نیروهای نظامی و امنیتی ترکیه به مفهوم حقوق بشر در اثنای مبارزه با تروریسم در عراق و سوریه.
- تداوم مشکلات حقوقی **علویان و غیرمسلمانان** در ترکیه.
- طرح **۲۰۵ شکایت** علیه ترکیه در دادگاه حقوق بشر اروپا از سوی خانواده‌های زندانیان سیاسی.
- بی اعتنایی دولت ترکیه به **۶ معیار باقی‌مانده** در نقشه راه آزادسازی ویزا.